Nghiên cứu thị trường và người tiêu dùng là hoạt động mà không doanh nghiệp nào có thể bỏ qua bởi đây chính là bước quan trọng giúp doanh nghiệp quyết định chiến lược kinh doanh, phân phối hàng hóa và truyền thông. Tuy nhiên, việc chọn thời điểm, phương pháp nghiên cứu và tiến hành không phù hợp cũng có thể gây ra những hao tổn lớn về chi phí và nhân sự. Bài viết dưới đây sẽ giúp các doanh nghiệp tìm hiểu chi tiết về việc nghiên cứu thị trường và  người tiêu dùng để có quyết định đúng đắn. 

Nghiên cứu thị trường là gì? 

Nghiên cứu thị trường và người tiêu dùng là một hoạt động quan trọng trong kinh doanh, nhằm hiểu được nhu cầu, mong muốn, hành vi và thói quen của khách hàng mục tiêu. Bằng cách thu thập, phân tích và diễn giải dữ liệu về thị trường và người tiêu dùng, doanh nghiệp có thể định hướng chiến lược sản phẩm, giá cả, phân phối và truyền thông phù hợp với đối tượng khách hàng.

Nên tiến hành nghiên cứu thị trường vào lúc nào? 

• Trước khi bắt đầu kinh doanh hoặc ra mắt sản phẩm/dịch vụ mới. Mục đích của việc này là để xác định tính khả thi của ý tưởng kinh doanh, thị trường tiềm năng, nhu cầu và mong muốn của khách hàng, đối thủ cạnh tranh và các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua hàng. 
• Trong quá trình kinh doanh hoặc phát triển sản phẩm/dịch vụ để theo dõi và đánh giá hiệu quả của chiến lược kinh doanh, sản phẩm/dịch vụ và chiến dịch truyền thông.
• Khi nhận thấy có những biến động lớn trong môi trường kinh doanh hoặc trong ngành công nghiệp. Điều này giúp doanh nghiệp phản ứng kịp thời và điều chỉnh chiến lược kinh doanh, sản phẩm/dịch vụ và chiến dịch truyền thông cho phù hợp với những thay đổi.

Các phân loại nghiên cứu thị trường và người tiêu dùng

Các loại hình nghiên cứu sơ cấp và thứ cấp là những cách thức mà các nhà nghiên cứu sử dụng để thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu về thị trường và người tiêu dùng. 

• Nghiên cứu sơ cấp là nghiên cứu liên quan đến việc thu thập dữ liệu gốc trực tiếp từ những người tham gia…
• Nghiên cứu thứ cấp là nghiên cứu phân tích dữ liệu hiện có từ các nguồn đã xuất bản trước đó. Các loại hình nghiên cứu thứ cấp phổ biến bao gồm: Báo cáo nghiên cứu, Báo chí, Interne, Sách, Tạp chí…

Những phương pháp nghiên cứu thị trường và người tiêu dùng phổ biến 

Các phương pháp nghiên cứu thị trường phổ biến là những cách thức mà các doanh nghiệp áp dụng để thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu về thị trường và người tiêu dùng. Có một số phương pháp nghiên cứu thị trường phổ biến như sau:

Phương pháp khảo sát (Surveys)

Phương pháp khảo sát là phương pháp sử dụng các công cụ như bảng câu hỏi, khảo sát trực tuyến, điện thoại hoặc gặp mặt trực tiếp người tiêu dùng hoặc khách hàng tiềm năng của doanh nghiệp nhằm thu thập dữ liệu số về thị trường và người tiêu dùng. Phương pháp này có ưu điểm là có thể thu thập được nhiều dữ liệu từ một lượng lớn người trong một khoảng thời gian ngắn và chi phí thấp. Tuy nhiên, nhược điểm là có thể bị ảnh hưởng bởi sự thiên vị của người trả lời hoặc người hỏi, không thể khám phá được sâu sắc về ý kiến, cảm xúc và trải nghiệm của người tiêu dùng.

Phương pháp quan sát (Observation)

Người nghiên cứu sẽ sử dụng các công cụ như camera, máy ghi âm, thiết bị theo dõi hoặc quan sát trực tiếp, nhằm thu thập dữ liệu chất lượng về hành vi và thói quen của người tiêu dùng. Phương pháp này có ưu điểm là có thể thu được dữ liệu khách quan và chính xác về những gì người tiêu dùng làm, không bị ảnh hưởng bởi sự thiên vị hay giả vờ của người tiêu dùng. Tuy nhiên, người nghiên cứu cũng không thể biết được lí do hay động cơ của người tiêu dùng khi họ có hành vi như vậy, có thể vi phạm quyền riêng tư của người tiêu dùng nếu không được sự đồng ý của họ.

Phương pháp phỏng vấn (Interviews)

Các công cụ như điện thoại, email, video call hoặc gặp mặt sẽ được sử dụng nhằm thu thập dữ liệu chất lượng về ý kiến, cảm xúc và trải nghiệm của người tiêu dùng. Ưu điểm khi thực hiện phương pháp này là có thể khám phá được sâu sắc về những gì người tiêu dùng nghĩ và cảm nhận, có thể điều chỉnh câu hỏi theo tình huống và tương tác trực tiếp với người tiêu dùng. Tuy nhiên, điều này có thể tốn nhiều thời gian và chi phí, có thể bị ảnh hưởng bởi sự thiên vị của người phỏng vấn hoặc người được phỏng vấn, không thể thu thập được nhiều dữ liệu từ nhiều người.

Phương pháp nhóm thảo luận (Focus Groups)

Người nghiên cứu sẽ sử dụng các công cụ như video call hoặc gặp mặt để thu thập dữ liệu chất lượng về ý kiến, cảm xúc và trải nghiệm của người tiêu dùng. Phương pháp này có ưu điểm là có thể khám phá được sâu sắc về những gì người tiêu dùng nghĩ và cảm nhận, có thể tạo ra sự tương tác và trao đổi giữa các thành viên trong nhóm, có thể thu được những ý kiến đa dạng và phong phú nhưng gây tốn nhiều thời gian và chi phí. Ngoài ra, có thể bị ảnh hưởng bởi sự thiên vị của người điều khiển nhóm hoặc các thành viên trong nhóm, không thể đại diện cho toàn bộ thị trường.

Phương pháp thử nghiệm (Experimentation)

Là phương pháp sử dụng các công cụ như sản phẩm mẫu, phiên bản beta, kiểm tra thị trường hoặc kiểm tra A/B, để có số liệu về hiệu quả và hiệu ứng của sản phẩm hoặc chiến dịch truyền thông. Phương pháp này có ưu điểm là có thể đánh giá được mức độ hài lòng, chấp nhận và mua hàng của người tiêu dùng đối với sản phẩm hoặc chiến dịch truyền thông, có thể so sánh được các biến số khác nhau và tìm ra biến số tối ưu. Nhược điểm là có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố ngoại cảnh hoặc sự can thiệp của đối thủ.

5 bước thực hiện nghiên cứu thị trường và người tiêu dùng 

Một quy trình nghiên cứu thị trường và người tiêu dùng gồm có các bước sau:

Bước 1: Xác định mục tiêu nghiên cứu

Bước đầu tiên này được coi là bước quan trọng nhất, yêu cầu doanh nghiệp xác định rõ vấn đề cần giải quyết hoặc câu hỏi cần trả lời thông qua nghiên cứu. Ví dụ: Ai là khách hàng mục tiêu của sản phẩm? Họ có nhu cầu và mong muốn gì? Họ thường mua hàng ở đâu và bằng cách nào? Họ có nhận thức gì về sản phẩm và thương hiệu của doanh nghiệp?

Bước 2: Thiết kế nghiên cứu

Ở bước này, doanh nghiệp sẽ lựa chọn phương pháp nghiên cứu phù hợp với mục tiêu đã đặt ra. Có thể chọn giữa phương pháp nghiên cứu chính là định lượng (quantitative) và định tính (qualitative). Phương pháp định lượng sử dụng các công cụ như bảng câu hỏi, khảo sát trực tuyến, điện thoại hoặc gặp mặt, nhằm thu thập dữ liệu số về thị trường và người tiêu dùng. Phương pháp định tính sử dụng các công cụ như phỏng vấn sâu, nhóm thảo luận, quan sát hoặc thử nghiệm, nhằm thu thập dữ liệu chất lượng về ý kiến, cảm xúc, trải nghiệm và hành vi của người tiêu dùng.

Bước 3: Thu thập dữ liệu

Là bước tiến hành nghiên cứu theo thiết kế đã lựa chọn. Có hai loại dữ liệu có thể thu thập là dữ liệu thứ cấp (secondary data) và dữ liệu sơ cấp (primary data), người nghiên cứu có thể căn cứ vào mục tiêu để lựa chọn.

Bước 4: Phân tích dữ liệu

Bước này yêu cầu sử dụng các phương pháp thống kê, toán học hoặc phân tích nội dung để xử lý, tổng hợp và diễn giải dữ liệu thu được. Mục đích của bước này là tìm ra các mẫu (pattern), xu hướng (trend), quan hệ (relationship) hoặc hệ số tương quan (correlation) giữa các biến số liên quan đến thị trường và người tiêu dùng.

Bước 5: Báo cáo kết quả

Bước cuối cùng là trình bày các kết quả nghiên cứu một cách rõ ràng, logic và dễ hiểu. Báo cáo kết quả nghiên cứu thường bao gồm các phần như tóm tắt nội dung, giới thiệu, mục tiêu nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu, kết quả nghiên cứu, kết luận và khuyến nghị.